Діни радикализм – бүгінгі таңда әлемдегі көптеген елге, соның ішінде Қазақстанға да тікелей қауіп төндіретін күрделі әлеуметтік құбылыс. Ол діннің қоғамдағы рөлін бұрмалап, адамдардың діни сенімдерін экстремистік идеяларға айналдыру арқылы мемлекет тұрақтылығына нұқсан келтіруі мүмкін. Дінтанушы ретінде бұл құбылыстың қауіптілігін бірнеше тұрғыдан қарастыруға болады.
Әлеуметтік тұрақсыздыққа әсері
Діни радикализм қоғамда әлеуметтік бөліністерді күшейтеді. Экстремистік топтар өздерін «нағыз» діндарлар деп санап, басқаларды қате сенімде деп жариялайды. Бұл қоғамдағы ішкі бірлікті бұзады және адамдар арасындағы сенімсіздік пен бөлшектену процесін тездетеді. Қазақстан сияқты көпұлтты және көпконфессиялы мемлекеттерде мұндай радикализм этносаралық және конфессияаралық қатынастарға кері әсер етіп, ішкі қақтығыстарға жол ашуы мүмкін.
Терроризмнің алғышарты
Діни радикализмнің ең қауіпті көріністерінің бірі – ол терроризмге жол ашатын идеология ретінде қызмет етеді. Экстремистік топтар өздерінің идеологиясын тарату арқылы радикалданған жеке тұлғаларды лаңкестік әрекеттерге шақырады. Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін негізгі факторлардың бірі – халықаралық террористік ұйымдардың ел аумағында өз ықпалын арттыру әрекеттері. Терроризмнің салдары тек адам шығындары мен материалдық шығындардан ғана емес, сонымен қатар мемлекеттің халықаралық аренадағы беделіне де зиян тигізеді.
Мемлекеттік құрылымдарға қауіп
Діни радикализм мемлекет негізіне қарсы бағытталған идеологияларды тарату арқылы мемлекеттік құрылымдарға қауіп төндіреді. Радикалдар зайырлы мемлекет жүйесіне қарсылық білдіріп, мемлекетті дінмен басқарылатын теократиялық құрылымға айналдыруды мақсат етеді. Бұл Қазақстанның Конституциялық құрылымына қарсы келеді және елдегі саяси тұрақтылық пен заңдылықты бұзады.
Жастарға ықпалы
Діни радикализм көбінесе жастарды тартады, өйткені жас ұрпақ жаңа идеяларға бейім, әрі олардың діни сауаты әлі қалыптаспаған болуы мүмкін. Радикалдық идеологиялар әлеуметтік желілер, интернет және басқа да ақпарат құралдары арқылы жастарға тез әрі оңай таралады. Осының салдарынан жастар өз отбасылары мен қоғамынан алшақтап, радикалдық топтардың ықпалына түсіп кетуі мүмкін.
Экономикалық қауіптер
Діни радикализм экономикалық тұрақтылыққа да зиян тигізеді. Радикализмнен туындаған қақтығыстар мен террорлық әрекеттер елдің экономикалық дамуын бәсеңдетеді, инвестицияларды азайтады, туризм саласына нұқсан келтіреді. Қазақстан сияқты экономикалық даму жолында тұрған мемлекет үшін бұл салдарлар ұзақ мерзімді перспективада да күрделі мәселелерге алып келуі мүмкін.
Діни құндылықтардың бұрмалануы
Діни радикализм діннің негізгі құндылықтарын бұрмалап, оны адамзатқа зиян келтіру құралы ретінде пайдалануға тырысады. Ислам дінін мысалға ала отырып, радикалдар оның бейбітшілік, төзімділік және ынтымақтастыққа негізделген қағидаттарын елемей, оны зұлымдық, күш қолдану мен өшпенділікті таратуға бағыттайды. Бұл діни көзқарастардың терең мәнін түсінбеу және діни сауатсыздықпен байланысты.
Түйін
Діни радикализмнің қауіп-қатері тек бір елге ғана емес, жалпы әлемдік қауымдастыққа төнетін құбылыс. Қазақстандағы зайырлылық принципі – мемлекеттің тұрақтылығы мен бейбітшілігін қамтамасыз ететін маңызды факторлардың бірі. Сондықтан діни радикализммен күрес тек құқық қорғау органдарының ғана емес, сонымен қатар қоғамның әрбір мүшесінің, әсіресе, дінтанушылардың, ұстаздардың, журналистердің және ата-аналардың жауапкершілігінде. Радикализмнің алдын алу үшін діни сауаттылықты арттыру, жастарға дұрыс рухани тәрбие беру және қоғамда толеранттық пен түсіністікке негізделген құндылықтарды дамыту қажет.
Нұрлыхан ҚАЛҚАМАН,
Теміртау қалалық ақпараттық-түсіндіру тобының мүшесі