Бұқар жырау ауданында туып өскен Құбайдолла Айсанов бір топ жас жігіттермен бірге 1942 жылдың қыркүйек айында Отанын қорғауға аттанады. Сонда артында жас балалары Тезекбай 3 жаста, Маймұнаш 9 айлық болып қалады. Ресейдің Воренеж маңында 3 айлық саперлер курсын оқып бітіреді. Қан майданда жаумен қатты қиянкескі талай қақтығыстарда совет солдаттары жауды үлкен тойтарыспен шегіндіріп отырады. Ал сапер дегеніміз аса ұқыптылықты, төзімділікті, сақтықты қажет ететін қауіпті жұмыс. Олардың артында қаншама жауынгерлердің өмірі тұрды. Бірнеше мәрте өз бастарын қатерге тігіп, артындағы солдаттарға жол ашып отырды. Ал байқамай аяғыңды шалыс бассаң күлің көкке ұшатын кездер де болып тұрды. Фашистердің жерге, окоптарға тығып кеткен миналарын асқан ептілікпен дәл тауып аршып алу дегеніміз, қияметтің қияметі болатын.
Ардагер атамен осы соғыс туралы әңгімелескенде, «ойпырмай сен бала өзің соғысқа барып келгендей, түсінігің керемет қой» деп таң қалды. «Менің де аяулы әкем Шөкей Нұршаұлы да соғыстың басынан аяғына дейін қатысқан майдангер болатын. Соғыс біткеннен кейін де қираған, істен шыққан қалалар мен жолдарды қалпына келтіруге қатысып, содан 1947 жылы ғана туған елге оралған. Талай жарақат алса да мойымаған қайратты сүйегі асыл адам болған» деп әңгімелеп бердім. Бәсе, әкесі жақсы адамның баласы да жақсы екендігің, көп оқып ізденгенің көрініп тұр, деп риза болып еді, жарықтық.
Қаншама қантөгіс шайқастарда төзімділігімен ысылған ауыл баласы Құбайдолла Айсанов саперлік киімін киіп, аспабын қолына ұстап, жасырынған миналардан жолдар мен қала, ауылдарды жаяу аралап жүріп, қанды көйлек жолдастарымен бірге тазартуға қатысады. Бірнеше майдандас жолдастарынан айырылса да мойымай алғы шепте болды. Мина ойып тастаған ойлы, ойпаңды қырлы шаң топырық араласқан, мина жарылған окоптардан аман өтті. Бет қарайтпайтын қырғын шайқаста жан аямай алғы бетке өтіп, қатты тойтарыспен оқ жаудырып көптеген фашисті жер жастандырады. Одесса, Днепропетровск, Николаев қалаларын жаудан тазартуға қатысады. Измаил қаласында «Ерлігі үшін» медалін кеудесіне қадайды. Ал Молдавия, Болгария, Венгрия, Австрия елдерін басқыншы жаулардан азат етуге қатысқаны үшін «Үздік сапер» ерекше белгісімен марапатталады.
Бөлімше командирі, рота парторгі қызметін атқарған жауынгер, Жеңіс күнін Австрияның астанасы Вена қаласында қарсы алады. Бірақ соғыс бітсе де кейбір жауынгерлер үшін жауапты жұмыстар әлі де жеткілікті еді. Әсіресе минадан тазартушылар мен жүргізушілер тынбай күндіз-түні еңбек жасады. Құлап сынып жатқан үйлер, теміржолдар, завод, фабрикалар сонымен бірге, күл-топырақтардың арасынан адамдар мен жан-жануарлардың өлекселерін аршып алу, кейде мина іздеп жатқанда төбеден кірпіштер құлап өзің де жарақат алған кездер де аз болмады. Алды артыңнан мина жарылған кездер де болды. Миналарды тауып алып залалсыздандыру деген өте қауіпті, жауапты жұмыс болатын. Басымызда ауыр каска, күн шыжып тұр, тер маңдайдан тамшылап, көзің қарауытып өте сақтықпен балаша еңбектеп мина сымдарын ұқыптылықпен шешіп қаншама жұмыстар атқарылды. Қарулас достармен көзбен қоштасып, ымдап түсінісетін қиын кездер де болып тұрды, – дейді майдангер. Осы күрделі шайқастағы асқан ерлігі бағаланып бірнеше медальдармен бірге «Киевті қорғағаны үшін» деген орденімен марапатталады.
Ардагерлердің өткен өмір жолдары өте ұқсас, көзқарастары бір өйткені өндірдей жас жігіттер Отанын, артындағы елін, жерін соғыс өртінен қорғауга, бастарына түскен ауыр салмақты айтқызбай түсінетін аяулы азаматтар еді. Майдан даласындағы небір ауыр сындарлы қанқұйлы фашист дұшпандармен жан аямас шайқасты көріп шыңдалды. Сұм соғыстың қайғы-қасіретін көзбен көріп, жанқиярлықпен қайыспай бастан кешкендердің рухтары темір болаттай майыспайтын жігерлі, отты болды.
Құбайдолла Айсанов соғыс біткен соң туған еліне келіп, біраз демалғаннан кейін бұрынғы атқарған милициялық қызметіне шақырылады. Тағдырдың қиын кездерін басынан өткерген майдангер азамат, жан-жағындағы адамдармен тез тіл табысып, өзгенін жағдайын жанашырлықпен, түсіністікпен шешіп, қамқорлық көрсетіп жүрді. Қиналып алдына келген адамдарға адами көзқараспен. жұмыстарын кейінге қалдырмай ұқыптылықпен шешіп орындауға тырысты. Мейірімді, қарапайым жылы сөзімен талай рет сыпайы, сабырлы қалпымен көпшіліктің жылы ықыластарына бөленді. Артындағы жастарға ақылшы, жол көрсетуші тәлімгер де болды. Милиция қызметінде 35 жыл абыроймен еңбек жасап зейнеткерлікке шықты. «Милиция үздігі» төсбелгісін кеудесіне тақты. Ал «Алғыспен ер көгерер» демекші, отбасының мықты тірегі. бәйтеректей жапырағы жайылып, өмірге қылығы тәтті балапандар бірінің артынан бірі қуанышқа бөлеп өмірге келе бастады. Бәйбішесі екеуі бақытты шаңырақта он баланы ер жеткізіп, жоғары білімді азаматтар етіп тәрбиелеп жеткізді. Тәубасы ауызынан түспеген, сүйегі асыл Құбайдолла ата 90 жастан аса өмір сүрді. Сүйікті ата мен әженің жарасымды, тату-тәтті өмірлері шаттық пен қуанышқа толы болды.
Ардагер Құбайдолла атаның отбасы – береке бірліктің қайнар көзі. «Ағайынның татулығы – атамекеннің тұтастығы» деп шүкіршілік жасайды. Тіршілік өмірімізді көріктендіретін әдет-салт, үлкенге құрмет көрсету арқылы халқымыз биік мақсаттар мен асыл мұраттарға қол жеткізген. Иман жүзді ата өткеннің өрнегін өз жүрегімен тоғыстыру үшін бағзы бабалардың даналық ойларын, халық шежіресін, «Мәңгілік ел» идеясымен бірге мемлекеттік тіл мәселесіне де терең көңіл қойып, балалары мен немерелеріне ұғындырып отырды. Адамдардың жақсы қасиеттерінен адамдардың деңгейі анықталады. Көңілі мен ойы, пейілі таза адам күнде көріп жүрген жарыққа, татқан дәмге қанағат етуі өте ләзім. Өткен тарихтың көк шұғыласы көңілімізді нұрландырып, ұлт руханияты қуаттандырады. «Ер есімі – ел есінде».
Кешегі өмір мен бүгінгі дәуірдің арасын жібек арқандай жалғап, тарих сабақтастығының, елге адал қызмет көрсетудің, ақылдың кенін, сөздің нәрін қадірлеудің әдемі үлгісін көрсетіп кеткен қадірлі қарттардың жөні бөлек ау, шіркін! Шындығында да ата-ана отбасындағы, әке айбыны бала тәрбиесінде басты тұлға. Қазақта «Әке – асқар тау, ана – бауырындағы бұлақ, ал бала – жағасында жайқалып өскен құрақ» деген даналық сөз бар. Ал біз осы мәуелі бақтай жайқалып өскен, алтын ұяға айналған бақытты отбасының балалары мен немере, шөберелеріне береке мен бірлік тілейміз.
Рымтай ШӨКЕЙҚЫЗЫ,
Қазақстан Журналистер
одағының мүшесі
Бұқар жырау ауданы