Өткен аптада, 21 ақпан күні Қарағанды облысына қарасты Шет ауданында төтенше жағдай режимі жарияланды. Өйткені, 27 елдімекен жарықсыз қалған болатын.
Бір жылда 324 мәрте жарық өшкен
Айта кетейік, басты себеп «Шет-Энерго» «Жезқазған электр тарату желісі компаниясы» АҚ-ның электр энергиясын беру жөніндегі талаптарын орындамаған. Осыған байланысты ауданда электр қуатын беруге шектеу қойылды.
– «Шет-Энерго» көп жылдар бойы электр желілерін жаңғыртуға қаражат салған жоқ. Бұл энергиямен жабдықтаудың жүйелі іркілістеріне әкелді. Тұрғындар жиі өшірілуден зардап шегеді, тек жарықсыз ғана емес, жылусыз да қалады. Тұрақты ескертулерге қарамастан, «Шет-Энерго» қызметтерінің сапасы жақсармай тұр, – делінген әкімдік таратқан хабарламада.
Тоқсыз қалу аудан ауылдарының күнделікті жағдайына айналғандай. Жарық 2020 жылы – 65, 2021 жылы – 80, 2022 жылы – 81, 2023 жылы – 93 рет өшкен.
2023 жылы да Қошқарбай ауылындағы тозығы жеткен трансформатор өртеніп, Қошқарбай, Ақсу, Шопа, Қызылқой, Аққиақ, Талды, Берекетті, Жаңажұрт және Деріпсал ауылдары электр қуатынсыз қалған еді.
Осы жылы қаңтар айында Шет өңірінің (27 елдімекен) тұрғындары 5 күн бойы жарыққа зәру болып, сырт әлемнен тыс қалды. Ал өткен бір жылдың өзінде 324 мәрте жарық өшкен.
Төтенше жағдай жарияланды
Осыған дейін меншік иесіне тозығы жеткен электр желілерін жаңарту туралы әкімдік тарапынан бірнеше мәрте ескерту жасалған. Алайда, оны керек қылмаған компанияның жүгенсіздігі шаруаны шиеленістіріп жіберген.
21 ақпан күні аудан әкімдігінің төтенше жағдай жариялауына тура келді.
– Бүгінгі таңда «Шет-Энерго» компаниясымен жағдай әлі де күрделі болып отыр. Көптеген жылдар бойы компания электр желілерін жаңғыртуға инвестиция салмаған, бұл электр энергиясының жүйелі үзілістеріне әкеліп соғуда. Адамдар жиі жарықсыз қалудан ғана емес, сонымен қатар жылусыз да қалады. Аудан тұрғындарынан бұл компанияның жұмысы туралы үнемі көптеген шағымдар түсіп келеді. Тұрақты ескертулерге қарамастан, «Шет-Энерго» қызметінің сапасы жақсармай отыр. Осыған байланысты, аудан әкімдігі жергілікті деңгейде төтенше жағдай жариялауға мәжбүр болды, бұл шаралар ауданда электр энергиясын қалпына келтіруге бағытталған. Бұл қадам энергетикалық қамтамасыз ету саласында тәртіп орнатуға және сапалы қызмет көрсетуге мүмкіндік береді. Тұрғындар авариялар мен жеке компанияның сылтауларын емес, тұрақты электр қуатын қажет етеді. Тұрғындардан сабыр сақтап, біз жағдайды тұрақтандыру үшін барлық қажетті шараларды қабылдап жатқанымызды түсінулерін сұраймын, – деді аудан әкімі Мұхит Мұхтаров.
Екі компания ортақ келісімге келе алмай отыр
Тұрғындардың айтуынша, электр энергиясы күніне тек бірнеше сағат қана беріледі. Себебі тасымалдаушы «Шет-Энерго» кәсіпорны энергия беріп отырған «Жезқазған электр тарату желісі компаниясы» ортақ келісімге келе алмай отыр. Оның үстіне ауданды жарықпен қамтамасыз ететін желілер әбден тозған. Жергілікті билік тарапынан осы уақытқа дейін қанша ескерту жасалғанымен нәтиже жоқ дейді.
– Қос кәсіпорын арасындағы келісімшарттың болмауы және электр желілеріне жауапты мекеме ауқымды жөндеу жұмыстарын жасамауы аудан аумағындағы 3000-ға жуық тұрғын үй мен 43 әлеуметтік маңызды нысандарды жарықсыз қалдырып, қауіп тудыруда, – деді Шет ауданының әкімі Мұхит Мұхтаров.
Жергілікті билік алдағы уақытта тозған электр желілерін қалыпқа келтірмек ниетте. Оған қанша уақыт кететіні, тиісінше ауыл-аймаққа жарықтың қашан үздіксіз беріле бастайтыны белгісіз.
Тозығы жеткен тоқ сымы жиі үзіліп, ел-жұрттың жүйкесін әбден тоздырды. Енді, міне, тұтас аудан жарықсыз, тоқпен жылынатын үй-жайлар жылусыз қалды.
Екі компанияның тіресінен бүкіл бір аудан жарықсыз қалып, электр қуаты арқылы жылытылатын ғимараттар қыстың күні қатып қала жаздады.
Тұрғындар ақшасын уақытылы төлеуде
Айналып келгенде, екі компанияның ерегісінен ел зардап шегіп отыр. Аудан халқының төзімі әбден таусылған.
– Біз өмір сүріп жатқан ХХІ ғасырда жарықсыз қалу деген не сұмдық? Өзім энергетикпін, бұл салада хабарым бар. Білгеніміздей, тоқты жеткізуші Жезқазған таратушы электр торабы компаниясымен тоқты таратушы «Шет-Энерго» кәсіпорны ешқандай келісімшартқа отырмаған. Бұл жағдай өткен жылы заң қабылданғанда белгілі болды.
Бұл біздің аудандағы ғана жағдай емес, жалпы елімізде осылай. 1990 жылдары жекеменшікке беріп қойған. Қазір соның зардабын тартып отырмыз.
«Шет-Энерго» мекемесінің басшыларына бүгіндегі электр желілерінің ескіргендігін бұған дейін мен қаншама рет айтып, көтеріп жүрдім. Боран болса, сөнетін тоқ желісі қазіргі уақытта кішкене жел соқса 4-5 күнге дейін қосылмайды. Оны жөндеп, қосуға бригадасы тағы келмейді. Аудан бойынша қаншама әлеуметтік желілерге және топтарға жазған ел, қазірде билік өкілдерінен шара қабылдағанын күтіп отыр. Себебі, тұрғындар тұтынған тоқ энергиясының ақшасын уақытылы төлеуде. «Шет-Энерго» тұрғындардың жағдайына қарамай, немқұрайлылық танытуы салдарынан осындай жағдайға әкеліп соқты, – дейді Шет ауданына қарасты Шопа ауылының тұрғыны Жексен Абдрахманов.
Үміт Үкіметте
Төтенше жағдай жарияланғаннан кейін бір-екі күн ішінде Шет ауданының барлық ауылдарына жарық берілді. Аудан әкімі Мұхит Мұхтаровтың айтуынша жақын арада желілерге толық аудит жүргізу үшін аккредиттелген компаниялар тартылып, электр жүйесі толық жаңартылмақ.
Айта кеткен орынды болар, өткен 2024 жылы желтоқсанда Премьер-министр Олжас Бектенов Экономиканы демонополизациялау жөніндегі комиссия отырысын өткізді, оның шеңберінде Президенттің «Экономиканы ырықтандыру жөніндегі шаралар туралы» Жарлығын іске асыру мәселелері қаралды.
Осы жиында «Шет-Энерго» ЖШС электр энергетикасын тарату компаниясының қызметін талдау нәтижелерімен танысып, компанияның тұрақты апатты жағдайларға жол беруіне байланысты, сонымен қатар өңір тұрғындарының өмірі мен денсаулығына зиян келтірмеу үшін компанияның мүлкін мемлекет пайдасына реквизициялау мақсатында сотқа жүгіну туралы шешім қабылданған болатын.
Аудан тұрғындарының ендігі үміті Үкіметтің сотқа жүгіну туралы шешімнің орындалысында болып тұр.
Манас АҚСАРЫ