2025 жылғы 8 қыркүйекте Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына «Жасанды интеллект дәуіріндегі Қазақстан: өзекті мәселелер және оны түбегейлі цифрлық өзгерістер арқылы шешу» атты Жолдауын жариялады. Президент өз сөзінде еліміздің міндетті түрде цифрлық мемлекетке айналуы қажеттігін, ал халыққа қызмет көрсету жүйесінің барынша қолжетімді, ашық әрі тиімді болуын басты басымдық ретінде атап өтті.
Осы мақсатта енгізілген маңызды жобалардың бірі – «Е-Архив» ақпараттық жүйесі.
Мемлекеттік қызмет көрсетудің цифрлануы
Соңғы жылдары Қазақстанда мемлекеттік қызмет көрсету саласы қарқынды түрде цифрландыру бағытында дамып келеді. Оның басты мақсаты – халыққа қолжетімді, ашық әрі тиімді қызмет ұсыну. Бұрын мемлекеттік мекемелерге барып, ұзақ кезекте тұрып, қағаз құжаттарды жинау көп уақыт алатын. Қазір көптеген қызметті онлайн түрде, үйден шықпай-ақ алуға болады.
Осы өзгерістердің жарқын мысалы – «Е-Архив» ақпараттық жүйесі.
«Е-Архив» дегеніміз не?
«Е-Архив» – архивтік құжаттарды цифрлық форматта сақтауға, оларды іздеуге және азаматтарға немесе ұйымдарға заңды түрде ұсынуға арналған мемлекеттік ақпараттық жүйе.
Бұл жүйе:
- азаматтарға архивтен анықтама, көшірме, үзінді алуды жеңілдетеді;
- архив мекемелерінің жұмысын оңтайландырады;
- құжаттардың жоғалуына жол бермейді;
- тарихи және заңдық құндылықтағы материалдарды сақтауға мүмкіндік береді.
Қандай қызметтерді алуға болады?
«Е-Архив» арқылы келесі мемлекеттік қызметтер көрсетіледі:
- Архивтік анықтама беру
- Жеке немесе заңды тұлғалардың сұранысына сәйкес басқа да анықтамалар.
- Туу, неке, ажырасу, қайтыс болу фактілері бойынша мәлімет алу.
- Архивтік құжаттардың көшірмелерін ұсыну
- Білім туралы құжаттардың көшірмесі.
- Жұмыс өтілі, марапаттар, еңбек кітапшаларына қатысты мәліметтер.
- Архивтік үзінділер беру
- Құжаттың нақты бір бөлігінен үзінді алу.
Бұл қызметтер азаматтарға, кәсіпорындарға, сот органдарына, құқық қорғау органдарына қажет болуы мүмкін.
Қызметті қалай алуға болады?
- Азамат ЭЦҚ (электрондық цифрлық қолтаңба) арқылы «Е-Архив» жүйесіне немесе eGov.kz порталына кіреді.
- Қажетті қызметті таңдап, электронды өтініш толтырады.
- Өтініш тіркеліп, ол автоматты түрде тиісті архив мекемесіне жолданады.
- Жауапты мамандар құжаттарды іздеп, дайын нұсқасын электронды түрде жолдайды.
Маңызды: Қызмет көрсету нәтижесін азамат электронды түрде алады, қажет болса қағаз түрінде де беріледі.
Қызмет көрсету мерзімі
- Негізгі мерзім – 11 жұмыс күні.
- Құжаттарды іздеу қиындығына байланысты кейде уақыт ұзаруы мүмкін, ол жөнінде өтініш иесіне алдын ала хабарланады.
Жүйенің артықшылықтары
- Жылдамдық. Бұрын апталап жүріп шешілетін мәселе енді бірнеше күнде орындалады.
- Қолжетімділік. Интернет бар болса, Қазақстанның кез келген жерінен өтініш беруге болады.
- Ашықтық. Азамат өтінішінің статусын онлайн бақылап отыра алады.
- Қауіпсіздік. Барлық процесс заңға сәйкес, ЭЦҚ арқылы расталады.
- Қағазбастылық азаяды. Құжаттар электронды форматта сақталады.
«Е-Архивтің» маңызы
- Азаматтарға пайдасы: уақытты үнемдейді, құжатқа қолжетімділікті жеңілдетеді.
- Мемлекеттік органдарға пайдасы: ақпарат алмасу жеңілдейді, құжаттарды іздеуге кететін уақыт қысқарады.
- Ұлттық маңызы: тарихи деректердің электронды форматта сақталуы – елдің мәдени мұрасын болашақ ұрпаққа жеткізу кепілі.
Қорытынды
«Е-Архив» – мемлекеттік қызмет көрсетудің жаңа деңгейі. Бұл жүйе халықтың күнделікті тұрмысында маңызды рөл атқарады: туу туралы куәлік көшірмесін алу, еңбек өтілін растау, білім туралы құжаттарды қалпына келтіру сияқты көптеген қажеттіліктерді онлайн шешуге мүмкіндік береді.
Президент Жолдауында айтылғандай, цифрлық мемлекет құру – уақыт талабы. «Е-Архив» – соның айқын дәлелі болып, халықпен мемлекет арасындағы байланысты жеңілдетуге үлкен үлес қосуда.
Баян ЖАКСЫБАЕВА,
«Қарағанды облысының ғылыми-техникалық құжаттама жөніндегі мемлекеттік архиві» КММ-нің 2 санатты архившісі